1. "Thượng Đế chính là Hư Vô"!
Từ xưa, con người luôn đặt câu hỏi: Vũ Trụ này bắt nguồn từ đâu?
Nếu nó khởi sinh từ một thực thể, thì thực thể đó từ đâu mà có? Cứ thế, trí óc con người lần mò đi tìm “nguyên thủy” của mọi sự tồn tại.
Thần học giải thích rằng, từ Hư Vô đã phát sinh ra Vũ Trụ - và Đấng sáng tạo đó được gọi là Thượng Đế. Nhưng nếu Thượng Đế “ở trong” Hư Vô, thì Hư Vô liệu còn là hư vô không? Bởi Hư Vô mà có chứa một thực thể, thì nó đã không còn là Hư Vô.
2. Thần học và Khoa học
Khoa học hiện đại không nhất thiết khẳng định Vũ Trụ bắt đầu từ Big Bang - một trạng thái vật chất và năng lượng cực kỳ cô đặc, nóng bỏng, rồi bùng nổ. Một số giả thuyết cho rằng trước Big Bang đã có một Vũ Trụ khác, nhưng đang trong giai đoạn co lại, rồi nén thành một khối cực nhỏ trước khi phát nổ để khởi đầu chu kỳ mới.
Nếu Vũ Trụ vận hành trong những chu kỳ co giãn liên tục, thì câu hỏi về “sáng tạo nguyên thủy” càng trở nên phức tạp. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc phủ nhận hoàn toàn khả năng có một “nguyên lý sáng tạo”.
Khó khăn lớn nhất là: nếu Thượng Đế không phải là Hư Vô, mà là một “thực thể”, thì thực thể ấy từ đâu mà có? Ai tạo ra nó? Trước nó là gì? Và tại sao lại có nó? Khi trí óc con người không thể giải đáp, người ta thường chấp nhận: Thượng Đế là cái “không thể nghĩ bàn”. Nghĩa là không thể hiểu bằng lý trí, không thể diễn đạt bằng ngôn ngữ, mà chỉ có thể “cảm nhận” bằng trực giác và kinh nghiệm nội tâm.
3. Thực nghiệm và Biện chứng
Khoa học tự nhiên luôn bắt đầu bằng giả thuyết - những mô hình để giải thích hiện tượng quan sát. Quan niệm về nguyên tử, hạt cơ bản, lỗ đen hay năng lượng tối,… đều là những giả định tạm thời, có thể lý giải một số sự kiện nhưng không ngừng bị chỉnh sửa, thay thế bởi những phát hiện mới.
Trong khoa học xã hội cũng vậy: lịch sử, khảo cổ, tâm lý, kinh tế,… đều dựa trên những giả thuyết không ngừng đổi thay, sao cho phù hợp hơn với thực nghiệm.
Con người tiếp cận thực tại qua chuỗi giả thuyết liên tục bị phủ định. Giả thuyết sau phủ định giả thuyết trước, để đến gần hơn với thực tại - nhưng chưa bao giờ đạt đến chân lý tuyệt đối. Đó chính là con đường biện chứng, mà từ thời Hy Lạp cổ đại, Platon đã hình dung, sau này được Hegel và Marx phát triển.
Nhờ vậy, tri thức nhân loại ngày càng tiến gần hơn đến thực tại, nhưng không bao giờ ôm trọn được “chân lý tối hậu”.
4. Thực chứng
Trong Phật học, Thiền quán đem lại một cách tiếp cận khác. Không qua khái niệm, không qua giả thuyết, mà trực tiếp thể nghiệm.
Pháp Không Chân Như (Sư Thích Tuệ Định Quang) từng diễn đạt trong “60 Tuyên bố tổng quát sự thật về Vũ Trụ” rằng:
“Vũ Trụ đã khởi sinh ‘từ’ Hư Vô.
(Không có bất cứ thứ gì có mặt, kể cả không gian và thời gian, được gọi là Hư Vô).” [Trích Tuyên bố số 56]
Cách nhìn này đặt Hư Vô không chỉ như một “khoảng trống” mà chính là nền tảng, là “thể tánh” từ đó mọi hiện hữu phát sinh.
Tài liệu tham khảo:
- Stephen Hawking, A Brief History of Time, Bantam Books, 1988.
- Lawrence M. Krauss, A Universe from Nothing, Free Press, 2012.
- Kinh Trung Bộ (Majjhima Nikāya), bản dịch Thích Minh Châu.
- Pháp Không Chân Như (Sư Thích Tuệ Định Quang), 60 Tuyên bố tổng quát sự thật về Vũ Trụ.
Tác giả: Hoàng Lạc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét