Ngày 18/9/2025, PGS.TS Mạc Văn Trang đã gửi thư ngỏ đến Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính, bày tỏ sự lo ngại trước chỉ đạo “đưa AI vào giảng dạy cho học sinh trong các trường phổ thông ngay từ lớp 1”. (Nguồn: Báo Thanh Niên, 16.9.2025). Đây là một vấn đề lớn, cần được nhìn nhận thận trọng, không chỉ từ góc độ công nghệ mà còn từ tâm lý giáo dục và triết lý nhân sinh.
1. Sự lo ngại chính đáng.
PGS Mạc Văn Trang nhấn mạnh: trẻ tiểu học cần được nuôi dưỡng bằng trải nghiệm thực, học cách đồng cảm, quan sát thiên nhiên, giao tiếp trực tiếp. Nếu đưa AI quá sớm, các em dễ bị cuốn vào “thế giới ảo”, trở nên vô cảm và lệ thuộc, thậm chí “thối não” vì lười tư duy.
Thực tế, ngay cả các nước phát triển cũng chưa đưa AI thành môn học bắt buộc từ lớp 1, mà chỉ dạy những kỹ năng cơ bản về tư duy máy tính hoặc lập trình sơ giản. Do đó, đề nghị này càng cần sự tham vấn đa ngành trước khi ban hành thành chính sách toàn quốc.
2. Đối chiếu với Kinh Phật.
Trong Kinh Tăng Chi Bộ (AN 4.77), Đức Phật dạy về bốn điều dẫn đến sự hủy hoại: “nóng vội, thiếu suy xét, chấp nhận dễ dàng, và buông lung”. Nếu một chính sách giáo dục quan trọng được triển khai nóng vội, không có thử nghiệm và suy xét, sẽ dễ rơi vào hệ quả tai hại cho nhiều thế hệ.
Mặt khác, Kinh Trung Bộ (MN 61, Giáo giới La-hầu-la), Phật dạy con trai mình rằng: trước khi làm việc gì, phải xét ba lần – trước khi làm, đang làm và sau khi làm – để tránh gây hại cho bản thân và người khác. Tinh thần này cũng là nguyên tắc nền tảng cho việc hoạch định chính sách giáo dục: cần cân nhắc lợi – hại, trước khi áp dụng đại trà.
3. Cân bằng giữa “Thật” và “Ảo”.
Giáo dục mục tiêu cuối cùng là hình thành con người toàn diện, hài hòa cả thể chất, tinh thần, nhân cách và trí tuệ. Nếu coi AI chỉ là công cụ hỗ trợ thì hữu ích; nhưng nếu để AI thay thế khả năng quan sát, tưởng tượng và sáng tạo của trẻ, thì đó là đánh mất “căn cơ thật” của giáo dục.
Lá thư của PGS.TS Mạc Văn Trang là một lời nhắc nhở đáng giá: đừng vội vàng “cưỡi ngựa xem hoa” trong cải cách giáo dục. Cần có hội nghị tham vấn đa ngành, có các trường thực nghiệm trước khi mở rộng.
Đức Phật từng dạy: “Người trí làm việc gì, phải xét kỹ nhân - quả” (Kinh Pháp Cú, kệ 64). Đưa AI vào lớp học cũng cần đi theo con đường ấy: chậm mà chắc, có thử nghiệm, có đánh giá, để giáo dục thực sự vì sự trưởng thành chân thật của con người, chứ không phải vì hào quang công nghệ.
Tác giả: Hoàng Lạc
Tài liệu tham khảo:
- Mạc Văn Trang, Thư ngỏ gửi Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính, 18.9.2025.
- Báo Thanh Niên, Thủ tướng: Đưa AI vào giảng dạy cho học sinh ngay từ lớp 1, 16.9.2025.
- Kinh Tăng Chi Bộ (AN 4.77).
- Kinh Trung Bộ (MN 61, Giáo giới La-hầu-la).
- Kinh Pháp Cú.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét