VŨ TRỤ NHÂN LINH

Sống trong bầu khí hòa hợp nội tâm đó là bước căn bản đầu tiên mà con người cần phải đi trên quá trình xây dựng hòa bình cho thế giới. Bao lâu còn giữ cái vũ trụ quan cũ đã sụp đổ từng mảnh lớn thì bấy lâu có cố thiết lập hòa bình cũng chỉ là thứ hòa bình khập khiễng làm bằng "chưa đánh nhau". Đó không phải là thứ "bình thiên hạ" là cái chỉ mọc lên tự cảnh Thái hòa giữa đất trời người như được trình bày trong chữ Thời vậy.

Vấn đề nguồn gốc văn hoá Việt Nam

Khai Từ

Với bất cứ dân tộc, hay tôn giáo nào, hễ đã nói tới nguồn gốc là trở thành vấn đề nghĩa là nói đến những khó khăn, những nghi ngờ, do dự, tìm kiếm rồi nhân đó nẩy ra rất nhiều ý kiến, nhiều giả thuyết. Nước Việt Nam tất nhiên không nằm ngoài thông lệ đó được: vì nguồn gốc thường bị chôn sâu dưới những dĩ vãng hỗn tạp: ai dám tự hào biết đích xác và biết hết cả được. Thành ra mỗi thuyết chỉ nói lên được một vài điểm nào đó. Người sau thấy có những điều thiếu sót thì lại đưa ra một thuyết mới, để cố nói lên những điều bỏ sót nọ, và đấy là trường hợp Việt Nho, nó dựa trên một số sự kiện hoặc bị các thuyết trước bỏ quên hoặc để lu mờ sau đây:

TRỐNG ĐỒNG

 Tổng quát

“ Trống Ðồng là một lâu đài Văn hóa chung cho các nước Ðông Á và Ðông Nam Á, mà Việt Nam có duyên may là nơi ký thác, nên cũng có sứ mạng tìm hiểu và truyền bá cái Minh triết tàng ẩn trong di vật nọ. Các nhà nghiên cứu chia trống ra làm 4 loại.

TÍNH MINH TRIẾT TRONG TRÒ CHƠI LÒ CÒ XỦN

Một trò chơi của trẻ em rất phổ biến trong dân gian Việt có thể đang ẩn giấu phía sau nó những mật mã có thể làm sáng tỏ hơn cho một lý thuyết học thuật cổ Đông phương đầy tính minh triết thuộc nền Văn hiến Lạc Việt gần 5000 năm huyền vĩ bên bờ nam sông Dương Tử.

Thiên - địa - nhân trong kiến trúc nhà sàn người Thái cổ Tây Bắc

Nhà sàn của người Thái cổ Tây Bắc là một công trình kiến trúc tài hoa, hòa đồng giữa các yếu tố: Thiên - Địa - Nhân, thể hiện một trình độ phát triển cao nhận thức về vũ trụ, về cuộc sống và trình độ thẩm mỹ đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

Phần đóng góp của Viêm tộc vào việc hình thành kinh điển

Nói đến kinh điển là nói đến phần kết tinh những gì là tinh tuý nhất của một nền văn hóa. Ở trên ta đã định luận phần đó cách tổng quát, ở chương này chúng ta thêm phần chính xác bằng gọi tên một số kinh điển cùng phác họa nội dung trong vài nét lớn và ta có thể nói rằng phần đóng góp của Viêm tộc chính là phần nóng cốt của cả lục kinh: Dịch, Thi, Thư, Lễ, Nhạc, Xuân Thu.

Duy lí hay duy tình?

Đại thi hào Nguyễn Du, danh nhân văn hoá thế giới, người đã viết nên kiệt tác “Truyện Kiều”. Lịch sử tiếp nhận “Truyện Kiều” đặt ra một vấn đề khá thú vị, đó là người Việt tư duy như thế nào: duy lí hay duy tình?

Bàn về tên gọi tám quẻ cơ bản của kinh dịch

Ngày nay một số các nhà Dịch học Trung Quốc đã nhận ra rằng đời Thương chưa có Kinh Dịch (Phùng Hữu Lan), hoặc chỉ có dạng quẻ chữ số tương đương với dạng quẻ tượng bát quái với điều kiện phải qua một lần chuyển đổi từ số ra tượng (Trương Chính Lãng) (điều này khó có thể xảy ra), nhiều người xác định Kinh Dịch chỉ có vào khoảng cuối Ân đầu Chu (Cố Hiệt Cương,Lý Kính Trì), có người còn cho rằng Kinh Dịch phát xuất từ dân tộc Tráng (còn gọi là Choang, ở Quảng Tây) .Nói chung nguồn gốc của Kinh Dịch đang bị hoài nghi, nhiều nhà Dịch học Trung Quốc nhận ra rằng cần phải thẩm tra lại.

Âm dương

Là hai khái niệm để chỉ hai thực thể đối lập ban đầu tạo nên toàn bộ vũ trụ. Âm thể hiện cho những gì yếu đuối nhỏ bé, tối tăm, thụ động, nữ tính, mềm mại ... đối lập nó là dương thể hiện sự mạnh mẽ, cho ánh sáng, chủ động, nam tính, cứng rắn ... Triết lý giải thích vũ trụ dựa trên âm và dương được gọi là triết lý âm dương.

Giữa Thực và Không Thực: Một triết luận về Internet

Thế giới ngày nay đang bị chia ra thành hai cõi: cõi của không gian điện toán, cyberspace, nơi mà thực tính chỉ là “gần như thực” mà giá trị sinh hiện chỉ là một hệ thống tín hiệu của digital logic; cõi còn lại là của phần lớn những con người thực hữu đầy khổ đau. Họ là em bé bán bánh mì buổi sáng, bà mẹ bảy mươi tuổi vẫn còn lặn lội giữa nương tranh, anh phu xe đói khát, vật vã với cuộc sống cay nghiệt, của cô sinh viên bán thân tủi nhục ở bên đường – của tất cả chúng ta, đang sinh hữu trong một cảm nhận về giá trị thuần dấu trừ, của cái mất nhiều hơn cái hy vọng. Chúng ta bước vào không gian điện toán nhưng chúng ta không quên cái Ta thực tại dính liền với khổ đau. 

NHỮNG SỐ HUYỀN CƠ CỦA VĂN HÓA VIỆT

Trên đường hướng đi tìm một ý nghĩa Minh Triết cho Văn Hóa Việt Nam để xây dựng một nền tảng sâu sắc, tòan diện và quán triệt về Tư Tưởng và Nhận Thức của Tiền Nhân Việt, những bài tham khảo trước, chúng tôi đã đề cập đến Triết Việt qua nhiều khía cạnh khác nhau: Về ngôn ngữ, như Tâm Thức Lưỡng Hợp trong các truyện tích Con Rồng Cháu Tiên, Bánh Dầy Bánh Chưng của Huyền Sử Dân Tộc. Như Nhân Chủ Tính trong các truyện tích Phù Đổng Thiên Vương, Kim Qui; hay dòng Ca Dao chuyên chở Tính An Vi của Triết Việt. Về nghệ thuật tiêu biểu như những hoa văn trên Trống Đồng Đông Sơn với Ý Nghĩa Trời – Đất – Người trong cảnh Thái Hòa, dấu chỉ An Vi Việt Đạo từ những thời các Vua Hùng dựng nước, dựng nhà.

ĐỐI THOẠI CÙNG BẠN ĐỌC VỀ ÂM DƯƠNG - NGŨ HÀNH

GS.VS.TSKH.Trần Ngọc Thêm

Bộ môn Văn hóa học

Trường Đại học KHXH & NV

Đại học Quốc gia Tp.HCM

Trích từ PHỤ LỤC cuốn Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam (Trần Ngọc Thêm, NXB Tp. HCM, bản in lần 5, 2006)

Cuốn “Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam” (in lần đầu năm 1996) là sự mở rộng của công trình nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Tính hệ thống của văn hóa Việt Nam” (nghiệm thu năm 1994, Bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về công trình NCKH xuất sắc 5 năm 1991-1995) và cuốn “Cơ sở văn hóa Việt Nam” dày 500 trang do Trường Đại học Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh xuất bản chính thức lần đầu năm 1995. Mặc dù khi đó sách mới chỉ lưu hành nội bộ với số lượng xuất bản không nhiều, song sau khi ra mắt, “Cơ sở văn hóa Việt Nam” đã thu hútđược sự quan tâm đặc biệt của dư luận bạn đọc. Một Hội thảo đã được tổ chức tại Trung tâm Quốc học. Nhiều báo và tạp chí trong nước và của Việt kiều ở nước ngoài đã đăng tải các bài giới thiệu, nhận xét, thảo luận.

VĂN HÓA MÍNH ĐÀM

Tôi xin phép dùng lại một danh từ xưa của một tờ báo chuyên ngành đầu tiên ở miền Nam Việt Nam bàn về nông nghiệp và thương nghiệp, tờ Nông Cổ Mín Đàm (農賈茗談) xuất bản năm 1901, xin sửa lại chút xíu, chữ Mín thành Mính cho đúng chính tả. Mính là lá trà non, còn có nghĩa là trà hái vào đợt thứ tư trong năm đợt hái trà mà trong sách Trà Kinh, Lục Vũ đã phân chia. Văn hóa mính đàm (Causeries sur la culture) là nhàn đàm, đàm luận một cách nhẹ nhàng về văn hóa trong lúc uống trà.

TRIẾT LÝ VIỆT LỊCH

Bản chất hệ thống lịch pháp bao gồm những cách tính về quãng cách thời gian của một năm, khởi điểm của một năm. Cả hai yếu tố đi liền với những thiên thể được dùng làm phương tiện để đo lường. Nếu dùng sự chuyển động biểu kiến của mặt trời là dương lịch, nếu dùng sự tuần hoàn của mặt trăng thì là âm lịch. Động cơ thúc đẩy việc làm lịch có thể thuộc tôn giáo với mục tiêu qui định các ngày lễ như ở Ai Cập hay La Mã cổ đại, nên lịch pháp thường do các tư tế điều khiển. Hoặc do những nhu cầu thực tiễn của đời sống như trồng tỉa, gieo gặt, hoặc để qui định giờ trong việc canh thức tuần phòng. Lý do thứ ba của động cơ thúc đẩy việc làm lịch có tính cách triết lý nhân sinh: Con người chiêm ngắm các hiện tượng thiên thể, sự vận hành của trăng, sao, mặt trời, rồi rung cảm sâu xa sự biến động có chu kỳ tự nhiên ấy, để rồi rút ra từ lòng mình những nguyên tắc sống còn, thâu nhập thiên nhiên làm ích dụng trong cuộc tồn sinh của vòng ngoài hiện tượng lẫn vòng trong bản thể.

“NƯỚC” CỘI NGUỒN MINH TRIẾT CỦA TỘC VIỆT

TTđTD - “Nước” cội nguồn Minh Triết cho Văn Minh tinh thần của Việt Tộc thuộc về vấn đề văn hoá của dân tộc Việt cổ, trong khi Nhân loại đang đứng trước nguy cơ về thảm hoạ hiệu ứng nhà kính, nguy cơ trầm trọng về Nước và lương thực khiến các quốc gia trên thế giới phải nhóm họp hội nghị Copenhagen.

Tài liệu đính kèm: Tải về

Giải mã ngày giỗ Tổ Hùng Vương

TTđTD - Cùng với những di sản văn hoá phi vật thể khác, tổ tiên ta muốn nhắc nhở cho con cháu về một nền văn minh kỳ vĩ của một đất nước gần 5000 năm văn hiến và Lạc Thư - Hà Đồ và Kinh Dịch có nguồn gốc từ nền văn minh Lạc Việt.