LA GI CÓ GÌ LẠ.

1. Địa danh lạ

Không rõ [tên] địa danh La Gi có từ khi nào? Tuy nhiên, địa danh này được nhắc nhiều trong một số tài liệu.

Khi thuộc Chiêm Thành, vùng đất này thuộc vương tộc họ La (mang tên là La-dik). Vết tích còn lại: những nơi nào của tỉnh Bình Thuận có nhiều bà con Chăm sinh sống, địa danh nơi đây thường có từ tố La. Ví như: La Gàn, La Dạ, La Ngâu, La Ngà,...

Thời triều Nguyễn, Vua sắc phong cho Thành Hoàng làng Phước Lộc (Hàm Tân) có nhắc đến Cửa tấn "La Di" (Cửa biển phường Phước Lộc ngày nay).

Thời Pháp thuộc, theo Bình Nguyên Lộc nhà ngôn ngữ học (tác giả cuốn: Nguồn gốc Mã lai của dân tộc Việt nam) viết trên Tạp chí Xưa (trước năm 1975) giải thích: Khi người Pháp lần đầu đến đây, họ gặp ngay cánh đồng lúa nước (Cua Ly Ly - hiện nay). Họ gọi là village riz (làng lúa), dần dần đọc trại sang tiếng Việt: La Gi (r = g)…

2. Vùng đất lạ

Hơn 100 năm kể từ khi hình thành và phát triển, La Gi chưa hề có bão đi vào. Các cụ bô lão cho rằng: Đây vùng là đất “Ông - Bà” trú ngụ nên bão tránh xa! Gần đây theo tài liệu của các nhà khoa học Nga, thủ đô Mátx-cơ-va của liên bang Nga hơn 800 năm kể từ ngày thành lập cũng chưa hề có bão.

[Tôi sẽ có bài viết “Tại sao bão không vào La Gi?” lí giải trên cơ sở khoa học của “hậu vật lý hiện đại”. Các bạn đón đọc (nếu được đăng)].

3. Thiên đường biển.

Cách đây chừng mười sáu năm, bờ biển dài 28km hoang sơ với những đồi cát mịn và rừng dương hãy còn rất ít người biết. Du khách đến La Gi lần đầu dễ có cảm giác đây là một đô thị bị lãng quên. Sau lần đầu qua đêm tại thị xã tĩnh lặng này, có người đã từng ví La Gi có vẻ đẹp như một cô thôn nữ vừa thức dậy mơ màng:

“Hòn Bà La Gi chiều nắng trãi!

Sóng xô bờ cát níu chân ai.

Cô gái La Gi cười thương quá!

Để lòng ở lại mãi La Gi”.

Cô thôn nữ quả nhiên đã bị đánh thức…

4. Di tích

Ở La Gi có hai di tích được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia: (1) Dinh Thầy Thím đã được nhiều người biết tới, (2) Dinh vạn Phước Lộc nơi thờ thần Nam Hải và Thành Hoàng làng.

Một điểm đến khá thú vị dành cho những ai thích mạo hiểm là Hòn Bà. Một hòn đảo nhỏ có diện tích 2,8 mẫu, chu vi chân đảo chưa tới 800 mét, nằm cách bãi Đồi Dương 2 cây số là thắng tích của tỉnh.

Hòn Bà là cái rốn của La Gi, là mệnh môn hỏa của vùng đất này!

Bài và ảnh: Hoàng Lạc