CÕI TỊNH ĐỘ TRONG ĐẠI THỪA VÀ NIẾT-BÀN TRONG NIKĀYA

1. Mở 

Phật giáo có nhiều cách diễn đạt về cứu cánh giải thoát. Kinh Nikāya gọi đó là Niết-bàn, còn Kinh điển Đại thừa mô tả các cõi Tịnh độ. Tuy khác biệt, cả hai đều hướng đến mục tiêu chung: giải thoát khổ đau. 

2. Niết-bàn trong Nikāya. 

Niết-bàn không phải là một cảnh giới bên ngoài, mà là trạng thái tâm đoạn tận tham – sân – si. Đây là pháp vô vi, vượt ngoài sinh tử, chỉ được chứng nghiệm qua thực hành Giới – Định – Tuệ. Phật dạy: “Đây là Thánh đế về sự đoạn tận khổ đau: chính là sự ly tham, từ bỏ, giải thoát khỏi tham ái.” (Tương Ưng Bộ, SN 56.11). Như vậy, Niết-bàn là cứu cánh nội tâm, đạt được ngay trong đời này khi phiền não chấm dứt. 

NGŨ MINH TRONG PHẬT HỌC VÀ ỨNG DỤNG HIỆN NAY

Trong giáo lý Phật giáo, trí tuệ luôn giữ vị trí trung tâm. Không chỉ dừng ở sự giác ngộ tâm linh, các bậc hiền trí còn nhấn mạnh việc mở rộng hiểu biết để lợi mình, lợi người. Hệ thống Ngũ minh – gồm Nội minh, Nhân minh, Thanh minh, Y phương minh và Công xảo minh – là năm lĩnh vực tri thức giúp hành giả phát triển toàn diện. Dù trong kinh tạng Nikāya không trực tiếp đề cập khái niệm này, nhưng những yếu tố của Ngũ minh rải rác đã được nhắc đến, và về sau được Đại thừa, luận sư hệ thống hóa.

CHÚNG TA SẼ DẪN DẮT AI THEO CON ĐƯỜNG NÀO?

I. AI THẾ KỶ 21.

Thế kỷ 21 được xem là kỷ nguyên của công nghệ số, nơi trí tuệ nhân tạo (AI -Artificial Intelligence) trở thành động lực trung tâm cho sự thay đổi của nhân loại. Nếu như thế kỷ 20 được ghi dấu bằng năng lượng hạt nhân, công nghệ vũ trụ, internet, thì bước sang thế kỷ 21, AI đã và đang làm thay đổi căn bản cách con người làm việc, học tập, giao tiếp, sản xuất và sáng tạo.

TIÊN ĐỀ ĐẦU TIÊN: THƯỢNG ĐẾ CHÍNH LÀ HƯ VÔ!

1. "Thượng Đế chính là Hư Vô"!

Từ xưa, con người luôn đặt câu hỏi: Vũ Trụ này bắt nguồn từ đâu?

Nếu nó khởi sinh từ một thực thể, thì thực thể đó từ đâu mà có? Cứ thế, trí óc con người lần mò đi tìm “nguyên thủy” của mọi sự tồn tại.

Thần học giải thích rằng, từ Hư Vô đã phát sinh ra Vũ Trụ - và Đấng sáng tạo đó được gọi là Thượng Đế. Nhưng nếu Thượng Đế “ở trong” Hư Vô, thì Hư Vô liệu còn là hư vô không? Bởi Hư Vô mà có chứa một thực thể, thì nó đã không còn là Hư Vô.

Vậy có thể chăng lời giải cho nghịch lý này là: “Thượng Đế chính là Hư Vô”!

TÌM HIỂU NHANH 60 SỰ THẬT VỀ VŨ TRỤ [*]

I. Khởi Nguồn Vũ Trụ Từ Hư Vô

[Tư tưởng trung tâm của các Tuyên bố số 1, 2, 56 và 57.]

1. Trước khi Vũ trụ khởi sinh, không có gì cả.

Tuyên bố đầu tiên trong chuỗi 60 luận điểm của Pháp Không Chân Như đưa ra một khẳng định tối hậu:

“Không có bất cứ thứ gì có mặt kể cả không gian và thời gian khi Vũ Trụ "chưa" khởi sinh.” (Tuyên bố 1)

Đây không chỉ là một phát biểu mang tính phủ định triệt để, mà còn là một quan điểm táo bạo vượt qua cả suy luận vật lý hiện đại. Theo đó, hư vô không chỉ là tình trạng “thiếu vật chất”, mà là phi hiện hữu toàn diện: không có không gian để cái gì đó hiện hữu, không có thời gian để điều gì đó diễn ra.

Tuyên bố này tương đồng với ý niệm “trước Big Bang không có gì” trong Vũ Trụ học hiện đại, nhưng lại mở rộng thêm: ngay cả khái niệm “trước” cũng không có nghĩa, vì không có thời gian.

CẤU TRÚC TỔNG THỂ CỦA VŨ TRỤ

Phần VI: Cấu Trúc Tổng Thể Của Vũ Trụ (tiếp theo phần V).

[Tuyên bố 55 đến 60: Vũ Trụ là sự hợp nhất tuyệt đối giữa hai cội gốc - không thể sinh thêm, không thể mất đi.)

1. Trường nội tại của Vũ Trụ gồm hai thành phần duy nhất.

“Trường nội tại của Vũ Trụ bao gồm một trường chân không liên tục và vô số trường Linh Quang liên tục.” (Tuyên bố 55)

Tuyên bố này xác lập rõ cấu trúc nền tảng của Vũ Trụ không còn bí ẩn:

- Chân không liên tục thuộc về các hạt vật chất cội gốc là trường vật chất.

- Linh Quang liên tục thuộc về Tánh Linh là trường phi vật chất.

Không có gì khác ngoài hai thứ này. Không có “lực vô hình”, “chất nền Vũ Trụ”, hay “năng lượng tối” như trong giả thuyết vật lý hiện đại.

Vũ Trụ không cần đến các lực lượng trung gian hay yếu tố siêu hình mơ hồ, mà chỉ cần: vật chất - chân không và Tánh linh - Linh Quang.

TÁNH LINH - THÀNH PHẦN TINH THẦN TUYỆT ĐỐI

Phần V: Tánh Linh - Thành Phần Tinh Thần Tuyệt Đối (tiếp theo phần IV).

[Tuyên bố 48 - 54: Nền tảng siêu linh của sự sống, ý thức và thời gian.]

1. Mọi chúng hữu tình đều có Tánh Linh.

“Tất cả chúng hữu tình đều có Tánh Linh.” (Tuyên bố 48)

Đây là một tuyên bố trọng yếu xác lập quan điểm: Không có sự sống vô hồn.

Mọi cá thể sống (kể cả con người, loài vật, sinh linh, siêu hình,…) đều có một thực thể tinh thần độc lập, gọi là Tánh Linh.

Tánh Linh không phải là “linh hồn” theo quan niệm truyền thống, mà là một cội gốc bản thể tinh thần vĩnh viễn, không biến đổi, không phân rã, không sinh ra hay mất đi.