THANH HOÁ QUÊ MẸ

1. Vị trí địa lí

Thanh Hoá là tỉnh cực Bắc miền Trung Việt Nam, là tỉnh lớn của Việt Nam, đứng thứ 5 về diện tích và thứ 3 về dân số, cũng là một trong những địa điểm sinh sống đầu tiên của người Việt.

Phía Bắc Thanh Hóa giáp tỉnh Sơn La, Hoà Bình, Ninh Bình; phía Nam giáp Nghệ An; phía Đông giáp biển Đông, phía Tây giáp Lào. Địa hình tương đối phức tạp, đa dạng, thấp dần từ tây sang đông gồm có vùng núi, trung du, đồng bằng, vùng ven biển. 

Bản đồ hành chính tỉnh Thanh Hóa

Thanh Hóa bao gồm 1 thành phố Thanh Hóa trực thuộc tỉnh, 2 thị xã Sầm Sơn, Bỉm Sơn và 24 huyện (Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn, Bá Thước, Cẩm Thủy, Lang Chánh, Thạch Thành, Ngọc Lạc, Thường Xuân, Như Xuân, Như Thanh, Vĩnh Lộc, Hà Trung, Nga Sơn, Yên Định, Thọ Xuân, Hậu Lộc, Thiệu Hóa, Hoằng Hóa, Đông Sơn, Triệu Sơn, Quảng Xương, Nông Cống, Tĩnh Gia), với diện tích 11.136,3 km2 và số dân 3.680,4 triệu người (theo kết quả điều tra dân số năm 2009) đứng thứ ba Việt Nam, chỉ sau Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội với 7 dân tộc Kinh, Mường, Thái, H'mông, Dao, Thổ, Khơ-mú.

Bãi biển Sầm Sơn

Thanh Hóa là tỉnh chuyển tiếp giữa miền Bắc và miền Trung Việt Nam trên nhiều phương diện. Về hành chính, Thanh Hóa là tỉnh cực bắc Trung Bộ, tiếp giáp với Tây Bắc Bộ và đồng bằng Bắc Bộ. Về địa chất, miền núi Thanh Hóa là sự nối dài của Tây Bắc Bộ trong khi đồng bằng Thanh Hóa là đồng bằng lớn nhất Trung Bộ, ngoài ra một phần nhỏ (phía bắc huyện Nga Sơn) thuộc đồng bằng châu thổ sông Hồng. Thanh hoá còn có sông Mã anh hùng mang nặng phù sa bồi đắp cho đồng bằng Thanh Hóa.

 

Bài ca Thanh Hoá

Về khí hậu, Thanh Hóa vừa có kiểu khí hậu của miền Bắc lại vừa mang những hình thái khí hậu của miền Trung. Khí hậu của tỉnh thuộc vùng chuyển tiếp giữa Bắc Bộ và Trung Bộ, nhiệt độ trung bình năm khoảng 23ºC - 24ºC. Nằm ở độ cao không lớn lại nằm kề biển nên mùa đông ở đây không lạnh lắm, mùa hè dịu mát hơn.

Cầu Hàm Rồng

Giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy đều thuận lợi. Thành phố Thanh Hóa nằm trên trục đường quốc lộ 1A và đường sắt Bắc Nam, cách Hà Nội khoảng 153km, cách thành phố Hồ Chí Minh 1.560km, cách Ninh Bình khoảng 62km. Tỉnh nằm trong trục đường quốc lộ 15 đoạn Hòa Bình – Thanh Hóa – Nghệ An và có quốc lộ 217 đi sang nước bạn Lào.  2. Lịch sử, văn hoá Cách đây khoảng 6.000 năm đã có người sinh sống tại Thanh Hóa. Các di chỉ khảo cổ cho thấy nền văn hóa xuất hiện đầu tiên tại đây là văn hóa Đa Bút. Sang đầu thời đại kim khí, thuộc thời đại đồ đồng, qua các bước phát triển với các giai đoạn trước văn hóa Đông Sơn, Thanh Hóa đã trải qua một tiến trình phát triển với các giai đoạn văn hoá: Cồn Chân Tiên, Đông Khối - Quỳ Chữ tương đương với các văn hóa Phùng Nguyên - Đồng Đậu - Gò Mun ở lưu vực sông Hồng. Và sau đó là nền văn minh Văn Lang cách đây hơn 2.000 năm, văn hoá Đông Sơn ở Thanh Hóa đã toả sáng rực rỡ trong đất nước của các vua Hùng.

Thiền viện Trúc Lâm Hàm Rồng

Suốt mấy ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, Thanh Hóa đã xuất hiện nhiều anh hùng dân tộc, danh nhân tiêu biểu như: Bà Triệu, Lê Hoàn, Lê Lợi, Khương Công Phụ, Lê Văn Hưu, Lê Thánh Tông, Đào Duy Từ, ... Cùng với những trang lịch sử oai hùng, Thanh Hóa có 1.535 di tích, trong đó có 134 di tích được xếp hạng quốc gia, 412 di tích đã xếp hạng cấp tỉnh với các di tích nổi tiếng như Núi Đọ, Đông Sơn, khu di tích Bà Triệu, Lê Hoàn, thành Nhà Hồ, Lam Kinh, Ba Đình, Hàm Rồng ... càng khẳng định xứ Thanh là một vùng “Địa linh nhân kiệt”. 

Về ngôn ngữ, phần lớn người dân nói phương ngữ Thanh Hóa với vốn từ vựng khá giống từ vựng của phương ngữ Nghệ Tĩnh song âm vực lại khá gần với phương ngữ Bắc Bộ.

Đình Bảng Môn, xã Hoằng Lộc, Hoằng Hóa.

Tại Thanh Hóa có nhiều hình thức văn hóa truyền thống, phần nhiều vẫn còn tồn tại và đang được phát huy. Về dân ca, dân vũ, được nhiều người biết đến nhất là các làn điệu hò sông Mã, dân ca, dân vũ Đông Anh, trò diễn Xuân Phả. Ngoài ra còn có ca trù, hát xoan... Các dân tộc ít người cũng có nhiều loại hình văn nghệ dân gian khá đa dạng như hát xường của người Mường, khắp của người Thái... Kho tàng truyện cổ cũng khá đặc sắc như truyện cổ về sự tích về các ngọn núi, truyện dân gian của ngư dân ven biển Hậu Lộc, Sầm Sơn, Tĩnh Gia. Đặc biệt là các sự tích về nguồn gốc dân tộc Mường. Các lễ hội cũng rất đặc sắc như lễ hội Pôồn Pôông của người Mường, lễ hội cầu ngư, lễ hội đền Sòng...

Thanh Hóa nổi tiếng hiếu học từ xưa, quê hương của nhiều nho sĩ. Trong thời kì phong kiến Thanh Hóa có 2 trạng nguyên, hàng ngàn tiến sĩ, bảng nhãn, thám hoa.

Đoàn vũ công Thanh Hoá

3. Du Lịch 

Thanh Hóa là tỉnh có tiềm năng du lịch rất lớn và có thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách. Bờ biển dài trên 100km với nhiều bãi biển đẹp mà nổi tiếng nhất là Sầm Sơn. Ðây là bãi biển phẳng, nước xanh như ngọc tràn ngập ánh nắng với nhiều điểm du lịch phụ cận như đền Ðộc Cước, hòn Trống Mái, chùa Cô Tiên, khu đầm lầy nước mặn Quảng Cư, Quảng Tiên có nhiều chim thú, cây cỏ và hải sản. Hàng năm có hàng triệu du khách tới Sầm Sơn để tắm biển và nghỉ ngơi.

Bãi biển Hải Hoà, Tĩnh Gia.

Huyện Nga Sơn sát tỉnh Ninh Bình có động Từ Thức, theo truyền thuyết là nơi Từ Thức gặp tiên. Ðộng có rất nhiều điều kỳ thú do thiên nhiên tạo ra như Ðường lên trời, Kho gạo, Kho khỉ, Chuông... Vườn quốc gia Bến En giáp tỉnh Nghệ An có phong cảnh núi hồ đẹp cùng những cây cổ thụ hàng ngàn tuổi và nhiều động vật quý hiếm.

Bình minh trên biển Sầm Sơn

Ðối với những du khách say mê lịch sử không thể bỏ qua di tích thành nhà Hồ mà kiến trúc của nó làm người ta liên tưởng tới những thành đá ở Ý và Hy Lạp, các di vật của người Việt cổ (Núi Ðọ, Ðông Sơn), khu di tích Lam Kinh. Ngoài ra tới đây du khách sẽ được thưởng thức chiêm ngưỡng những di sản văn hoá Việt Nam bao gồm các trò chơi dân gian, các làn điệu xứ Thanh, các lễ hội và nhiều hoạt động văn hoá khác. Chắc chắn Thanh Hóa sẽ là điểm dừng chân không thể bỏ qua đối với nhiều khách du lịch trong và ngoài nước.

Một góc bãi biển Sầm Sơn

Thành phố Thanh Hóa tự hào là thành phố có nhiều chợ và công viên. Sự đông đúc, nhộn nhịp vào mỗi buổi chiều tại các khu chợ không chỉ mang nét đặc trưng riêng của một đô thị nhỏ, mà còn đóng góp những nét chấm phá nhất định trong kiến trúc toàn cảnh của thành phố vốn không có nhiều những ngôi nhà cao tầng. Trong khi đó,công viên cung cấp không gian thoáng đãng, và đem lại nét mềm mại cho thành phố.

Suối cá tại bản Ngọc, xã Cẩm Lương, huyện Cẩm Thủy

Đến Thanh Hóa du khách sẽ được thưởng thức những món đặc sản độc đáo nổi tiếng cả nước của xứ Thanh như: nem chua Thanh Hóa, chè lam Phủ Quảng, dê núi đá, gà đồi (của huyện Vĩnh Lộc), bánh gai Tứ Trụ (của huyện Thọ Xuân), các món chế biến từ hến làng Giàng (huyện Thiệu Hóa), bánh đa cầu Bố (thành phố Thanh Hóa), mía đen Kim Tân, thịt trâu nấu lá lồm, chim mía (huyện Thạch Thành), hay các món hải sản: cua biển, ghẹ, sò huyết, tôm, mực, cá thu, cá tràu từ các huyện ven biển Sầm Sơn, Tĩnh Gia, Nga Sơn.

Món đặc sản của Thanh Hóa được du khách thập phương biết đến nhiều nhất có lẽ là nem chua. Nem chua Thanh Hóa được làm từ thịt nạc, bì thái chỉ, hạt tiêu, ớt, tỏi và lá đinh lăng, gói bên ngoài bởi rất nhiều lớp lá chuối. Thịt nạc được chọn là loại thật nạc, ngon, tươi, không dính mỡ, không dính gân, trộn đều với bì luộc thái chỉ, gia vị. Không thể thiếu một chút ớt cho thêm đậm đà, tiêu để dậy mùi, một chút tỏi để khử trùng và một vài lá đinh lăng. Nem chua Thanh Hóa có hương vị rất khác lạ so với nem chua Hà Nội hay nem lụi ở Huế, lại càng khác xa với nem rán hay nem tai. Nó có vị chua, cay.

Thanh Hoá còn nhiều điều để nói ... Một đoạn bài thơ Về làm dâu Sông Mã, nhé em đã nói hộ phần nào:

Anh muốn dắt em về mảnh đất xứ Thanh

Nơi yêu quê hương đã biến thành trang sử

Lê Lợi, Lê Lai, Lê Hoàn….bất tử

Khó nhọc không màng, bất khuất kiên trung.

Đất nơi đây mang dòng máu anh hùng

Núi Nưa, Bà Triệu làm giặc Trung hoảng sợ

Điện Biên Phủ, dân công- hẳn em yêu còn nhớ

Hàm Rồng hiên ngang trong bom đạn quân thù

Về quê anh vào mỗi sáng mùa thu

Hai đứa ngắm sóng sông Chu, sông Mã

Quảng Ngọc, Sầm Sơn mênh mông biển cả

Rồi khẽ lắng điệu hò Dô hỡi dô ta.

Lòng sông quê anh mang chuyện từ rất xa

Tả ngạn sông Chu đã trả thù quân giặc

Nem chua ,bánh gai mà anh thường hay nhắc

Cũng là từ Thanh Hóa đó em.

Hoàng Lạc (tổng hợp)
Ảnh: Internet
Video: Youtube
Nguồn: Thế Giới Phẳng