Những ai thấm nhuần triết lý nhà Phật đều biết “Thập nhị nhân duyên”. Thập nhị nhân duyên là chuỗi 12 giai đoạn cụ thể hoá thuyết Duyên khởi nhằm lý giải sự hình thành và phát triển của nghiệp, của đời sống, nhất là của khổ. Đạo Phật ra đời nhằm để diệt khổ. Vì thế, “Thập nhị nhân duyên” trước hết vạch ra tiến trình của sự diệt khổ, nhưng đồng thời lại nêu rõ sự hình thành của con người và thế giới. Thập nhị nhân duyên là mười hai giai đoạn làm nên một đời của con người, giai đoạn này làm tiền đề cho giai đoạn sau, giai đoạn này sinh thì giai đoạn kia sinh, giai đoạn này diệt thì giai đoạn kia diệt, các giai đoạn nối tiếp nhau tạo vòng sinh tử. Đó là vô minh sinh Hành, Hành sinh Thức, Thức sinh Danh sắc, Danh sắc sinh Lục nhập, Lục nhập sinh Xúc, Xúc sinh Thọ, Thọ sinh Ái, Ái sinh Thủ, Thủ sinh Hữu, Hữu sinh Sinh, Sinh sinh Lão tử. Xin lướt qua nội dung chủ yếu của chuỗi duyên khởi này. Vô minh là sự cảm nhận và hiểu biết sai lầm. Vô minh dẫn đến Hành là hành động tạo tác. Vì Hành mà Thức sinh khởi, đó là tâm thức làm nền tảng cho một đời sống mới. Danh sắc là kết quả của Thức, là thân thể và đó cũng là bào thai được tạo ra trong bụng mẹ. Danh sắc sinh ra Lục nhập là sáu chỗ vào, tức các giác quan và trí não. Lục nhập tiếp xúc với thế giới bên ngoài để sinh Xúc là cảm giác, cảm xúc, khả năng suy nghĩ. Thông qua Xúc, con người cảm nhận đó là Thọ. Vì Thọ, con người sinh ra yêu thích ưa muốn, đó là Ái. Vì có Ái, con người tìm cách chiếm hữu, đó là Thủ. Với Thủ, Hữu được sinh ra, đó là toàn bộ sự tồn tại. Với Hữu, một con người lại được sinh ra đời, đó là Sinh; và sau cùng, vì có Sinh nên có già và chết, đó là Lão Tử. Riêng giai đoạn “Lục nhập sinh Xúc”, tức khi con người tiếp xúc với môi trường bên ngoài và có những cảm xúc như thương yêu, sợ hãi đã được giải mã làm rõ qua các công trình nghiên cứu khoa học mà đỉnh cao là công trình của hai nhà khoa học vừa đoạt giải Nobel Hoá học 2012. Xin điểm lại “Lục nhập sinh Xúc” theo khoa học như sau.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
